Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 2010

01/01 - Βασιλείου του Μεγάλου.


Τη αυτή ημέρα μνήμη του εν Aγίοις Πατρός ημών Βασιλείου Aρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας του Μεγάλου1.
 
Ζη Βασίλειος και θανών εν Κυρίω.
Ζη και παρ’ ημίν ως λαλών εκ των βίβλων.
Ιαννουαρίοιο θάνες Βασίλειε πρώτη.

Oύτος ο εν Aγίοις Πατήρ ημών Βασίλειος, ήκμασε κατά τους χρόνους του βασιλέως Ουάλεντος εν έτει τξδ΄ [364], προς τον οποίον Ουάλεντα επαρρησιάσθη διά την Ορθόδοξον πίστιν, και ήλεγξεν αυτόν. Eπειδή και έπεσεν εις την κακοδοξίαν των Aρειανών, και με άγριον και θηριώδη τρόπον εκακοποίει και επολέμει τας Eκκλησίας των Ορθοδόξων. Ούτος λοιπόν από μεν τον πατέρα, ήτον Μαυροθαλασσίτης. Aπό δε την μητέρα, ήτον Καππαδόκης, ήτοι εκατάγετο από την λεγομένην Καραμανίαν. Κατά δε τους λόγους και την παιδείαν, υπερέβαλεν, όχι μόνον τους ελλογίμους του καιρού του, αλλά ακόμη και τους παλαιούς φιλοσόφους. Περάσας γαρ κάθε είδος παιδείας, εις κάθε μίαν από αυτάς το κράτος και την νίκην απόκτησεν. Ου μόνον δε ταύτα, αλλά και την διά πράξεως ήσκησε φιλοσοφίαν. Και διά της πράξεως ανέβη και εις την θεωρίαν των όντων. Eκ τούτων δε, ανέβη και εις τον θρόνον της Aρχιερωσύνης.
     Όταν δε έγινεν Aρχιερεύς, πολλούς αγώνας εποίησεν ο μακάριος διά την Ορθόδοξον πίστιν. Με την σταθερότητα γαρ και γενναιότητα του φρονήματός του, κατέπληξε τον έπαρχον Μόδεστον. Με τους Oρθοδόξους δε λόγους οπού συνέγραψε, των κακοδόξων τα φρονήματα κατεβρόντησε. Και προς τούτοις, την των ηθών κατάστασιν ερρύθμισε. Την ασκητικήν φιλοσοφίαν εδίδαξε, την των όντων γνώσιν εσαφήνισε. Και διά να ειπώ συντόμως, ούτος ο Άγιος οδηγήσας εις σωτηρίαν την λογικήν του Χριστού ποίμνην διά μέσου κάθε αρετής, προς Κύριον εξεδήμησεν. Ήτον δε ο Μέγας Βασίλειος κατά τον χαρακτήρα του σώματος, πολλά μακρύς. Ξηρός και ολιγόσαρκος, μελανός εις το πρόσωπον κατά το χρώμα, πλην είχεν αυτό σύμμικτον και με κιτρινάδα. Ήτον μακρομύτης. Είχε τα οφρύδια στρογγυλά, το δε δέρμα το επάνω των οφρυδίων, το είχε συμμαζωμένον. Eφαίνετο όμοιος με έναν οπού συλλογίζεται και προσέχει εις τον εαυτόν του. Είχε το πρόσωπον ζαρωμένον με ολίγας χαραγάς. Τα μάγουλα είχε μακρά. Τους μήνιγγας, δασείς από τρίχας συνεστραμμένας κυκλοειδώς. Eφαίνετο κατά την επιφάνειαν, πως είχεν ολίγον κουρευμένας τας τρίχας. Το γένειον είχε μακρόν αρκετά και τας τρίχας είχε μεμιγμένας, ήτοι μαύρας ομού με άσπρας. Τελείται δε η αυτού Σύναξις, εν τη Aγιωτάτη Μεγάλη Eκκλησία. (Τον κατά πλάτος Βίον αυτού όρα εις τον Νέον Θησαυρόν.)


ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1. Εις τον Μέγαν Βασίλειον εγκώμια έπλεξαν Γρηγόριος ο Θεολόγος, ου η αρχή· «Έμελλεν άρα». Ο αυτάδελφός του Γρηγόριος ο Νύσσης, ου η αρχή· «Καλήν επέθηκεν». Εφραίμ ο Σύρος, ου η αρχή· «Κλίνατέ μοι τας ακοάς αδελφοί» (σώζονται εν τοις εκδεδομένοις)· και ο Αμφιλόχιος Ικονίου, ου η αρχή· «Αγαπητοί, ουκ ην απεικός» (σώζεται εν τη Λαύρα και εν τη των Ιβήρων). Όρα και το θαύμα οπού εποίησεν ούτος, ανοίξας τας πύλας του Ναού, κατά την δεκάτην ενάτην του παρόντος.
 

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

01/01 - Η Περιτομή του Κυρίου.


Εις την Α΄, εορτάζομεν την κατά σάρκα Περιτομήν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

Χριστού περιτμηθέντος, ετμήθη νόμος.
Και του νόμου τμηθέντος, εισήχθη χάρις.

+ Tην κατά σάρκα Περιτομήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, την οποίαν κατεδέχθη να λάβη φιλανθρώπως κατά την προσταγήν του παλαιού νόμου1, ίνα αντί της χειροποιήτου και σαρκικής περιτομής, αντεισάξη εις ημάς την αχειροποίητον και πνευματικήν περιτομήν, ήτοι το Άγιον Βάπτισμα. Ταύτην λέγω την του Κυρίου Περιτομήν, παρελάβομεν ημείς οι Χριστιανοί υπό των Aγίων Πατέρων, να πανηγυρίζωμεν κατ’ έτος: καθώς και την πανηγυρίζομεν, λογιζόμενοι ταύτην, μίαν από τας Δεσποτικάς εορτάς διά τον ημάς τιμήσαντα Κύριον, διά μέσου αυτής. Καθώς γαρ ο Κύριος κατεδέχθη διά λόγου μας την ένσαρκον αυτού Γέννησιν, και όλα τα άλλα ιδιώματα της ανθρωπίνης φύσεως έλαβεν, όσα ήτον παντελώς αδιάβλητα και ακατηγόρητα, τοιουτοτρόπως δεν επαισχύνθη ο Πανάγαθος να λάβη και την περιτομήν, διά δύω αίτια. Πρώτον μεν, διατί ηθέλησε να εμφράξη τα στόματα των αιρετικών, οίτινες ετόλμησαν να ειπούν, ότι δεν ανέλαβεν ο Κύριος σάρκα αληθινήν, αλλά κατά φαντασίαν. Οποίοι ήτον ο θεομάχος Μάνης, και οι τούτου οπαδοί Μανιχαίοι. Διότι πώς ήθελε περιτμηθή, ανίσως δεν έλαβε σάρκα αληθινήν; Και δεύτερον δε, διά να επιστομίση τους Ιουδαίους, οίτινες εκατηγόρουν τον Κύριον, πως δεν φυλάττει το Σάββατον. Και πως παραβαίνει τον νόμον, ψευδώς συκοφαντούντες αυτόν. Αυτός γαρ εφύλαττε τον νόμον έως και εις αυτήν την περιτομήν2.
     Διά τούτο λοιπόν ύστερα από οκτώ ημέρας της εκ Παρθένου γεννήσεώς του, ευδόκησεν ο Κύριος να φερθή από την Μητέρα του και από τον Ιωσήφ, εις τον διωρισμένον τόπον εκείνον, όπου ήτον συνήθεια να περιτέμνωνται τα βρέφη, και εκεί επεριτμήθη, και έλαβε το γλυκύτατον όνομα Ιησούς. Το οποίον εκάλεσεν ο Aρχάγγελος Γαβριήλ, όταν ευηγγέλισε την Θεοτόκον, προ του να συλληφθή ο Κύριος εν τη κοιλία της Παρθένου, ως γράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς3. Μετά δε την περιτομήν, ήτον μαζί με τους γονείς του ο Κύριος, και έζη ανθρωπίνως, προκόπτων και αυξάνων, τόσον κατά την ηλικίαν του σώματος, όσον και κατά την σοφίαν και χάριν, εις σωτηρίαν ημών. «Ιησούς γαρ, φησί, προέκοπτε σοφία και ηλικία και χάριτι παρά Θεώ και ανθρώποις» (Λουκ. β΄, 52). (Όρα περί της εορτής ταύτης εις τον Νέον Θησαυρόν.)


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι αγκαλά και Εφραίμ ο Σύρος παρά τω Μελετίω Αθηνών (τόμω α΄ της Εκκλησιαστικής Ιστορίας) λέγη, ότι ο Κύριος περιετμήθη από τον Ιωσήφ, τον νομιζόμενον αυτού πατέρα. Και ότι περιετμήθη εν τω σπηλαίω, ως λέγει ο Επιφάνιος παρά τω αυτώ Μελετίω. Οι θείοι όμως Ευαγγελισταί περί τούτων ουδέν έγραψαν. Αλλ’ ούτε ήτον χρεία και ανάγκη να γράψουν. Καθότι ουδέ όφελος είναι εις την σωτηρίαν ημών το να ηξεύρωμεν τα τοιαύτα. Τινές δε απορούσι, τι άρα γε έγινε μετά ταύτα το περιτμηθέν εκείνο μέρος της θεανδρικής σαρκός του Κυρίου, ήτοι η ακροβυστία;
     Και ο μεν Αναστάσιος ο Σιναΐτης, και άλλοι Ανατολικοί, εδόξαζον, ότι το μέρος εκείνο εφύλαξεν η Παρθένος μετά την περιτομήν, ως ιερόν κειμήλιον, διαφθοράς απάσης ον ανώτερον, έως ου ο Κύριος αναστάς, προσέλαβε πάλιν αυτό. Και ο Θεοφύλακτος δε Βουλγαρίας εν τη ερμηνεία του Ευαγγελίου λέγει, ότι το τμήμα εκείνο προσέλαβεν ο Κύριος εν τη Αναστάσει.
     Μερικοί δε Δυτικοί εδόξαζον ματαίως, ότι η ακροβυστία του Κυρίου εσώζετο εις την Καβίλλινον πόλιν της κάτω Βουργουνδίας εν μιά Εκκλησία. Αλλ’ ο ταύτης Επίσκοπος Γκάστος ονόματι, ανοίξας εν έτει 1707, Απριλλίου 19, το κιβώτιον εκείνο, εν ω ενομίζετο ότι περιέχεται η θεία ακροβυστία, δεν ευρήκεν άλλο εις αυτό, ειμή ολίγην άμμον λεπτήν, και ένα μικρόν χαλίκιον. Όθεν έπαυσε την δεισιδαιμονίαν, οπού εκυρίευε την πόλιν εκείνην, προ χρόνων ήδη τετρακοσίων (όρα την νεοτύπωτον Εκατονταετηρίδα). Εκ τούτου λοιπόν συνάγομεν, ότι είναι ψευδές και απίστευτον και εκείνο το άλλο, οπού λέγουσιν οι αυτοί Δυτικοί, ήγουν ότι η του Κυρίου ακροβυστία σώζεται μέχρι του νυν εις την Ρώμην εν τω Ναώ του Αγίου Ιωάννου του Λατερανού, ως σημειοί ο Καλμέτης εν τω υπομνήματι εις τον Λουκάν, κεφαλ. β΄.

2. Ο δε σοφός Ευθύμιος ο Ζυγαδηνός, προσθέττει και τρίτον αίτιον, διά το οποίον επεριτμήθη ο Κύριος. Ήγουν διατί, αν δεν επεριτέμνετο, ουκ αν όλως παρεδέχθη διδάσκων, αλλ’ απεπέμφθη αν ως αλλόφυλος. Ουδ’ αν επίστευσέ τις, ότι αυτός εστιν ο προσδοκώμενος Χριστός εκ σπέρματος Αβραάμ. Οι γαρ εξ Αβραάμ άπαντες, σφραγίδα και σημείον την περιτομήν είχον, διαστέλλουσαν αυτούς από των άλλων εθνών (ερμηνεία εις το δ΄ κεφάλ. του κατά Λουκάν). Έπαυσε δε ο Κύριος την περιτομήν, και πάνυ ευλόγως, κατά τον αυτόν Ευθύμιον. Η γαρ περιτομή των Εβραίων, το Βάπτισμα των Χριστιανών ετύπου και προεσήμαινεν. Ώσπερ γαρ εκείνη τους εξ Αβραάμ εσφράγιζε, και διέστελλεν από παντός έθνους, ούτω και τούτο (το Βάπτισμα δηλαδή) τους Χριστιανούς. Και καθάπερ εκείνη περιττόν αποτέμνει του σώματος μέρος, ούτω και το Βάπτισμα την αμαρτίαν αποτέμνει περιττήν υπάρχουσαν. Έδει δε παυθήναι τον τύπον, ελθόντος του πρωτοτύπου. Και σιγήσαι το μηνύον, επιστάντος του μηνυομένου. Το γαρ εαυτού πεπλήρωκε, και περιττόν εστι του λοιπού (αυτόθι). Σημείωσαι, ότι λόγος ευρίσκεται εν τη Μονή του Διονυσίου εις την περιτομήν, ου η αρχή· «Σκιάν μεν των μελλόντων αγαθών». Ο αυτός ευρίσκεται και εν τη του Βατοπαιδίου.

3. Τι δηλοί το όνομα Ιησούς, όρα εις τα Πνευματικά γυμνάσματα, την μελέτην εις την Περιτομήν του Κυρίου.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

 

CEU Department of Medieval Studies

 

Robert Bartlett: Saint-Making in the Middle Ages

 
 
 
Date: 
January 12, 2011 - 15:30 - 17:10
Building: 
Nador u. 9, Faculty Tower
Room: 
409
Event type:
Event audience: 
External presenters: 
Robert Bartlett
CEU host unit(s): 
Department of Medieval Studies
CEU contact person: 
Annabella Pál
Robert Bartlett is Bishop Wardlaw Professor of Mediaeval History at the University of
St Andrews in Scotland and a Fellow of the British Academy. He received his university education at Cambridge, Oxford and Princeton, taught earlier at the universities of Edinburgh and Chicago and has held fellowships at the universities of Michigan, Princeton, Göttingen and Tel Aviv, and at the Institute for Advanced Study, Princeton. His books are: Gerald of Wales, 1146-1223 (Oxford, 1982, reissued Stroud 2006), Trial by Fire and Water: The Medieval Judicial Ordeal (Oxford, 1986), The Making of Europe: Conquest, Colonization and Cultural Change 950-1350 (London and Princeton, 1993), England under the Norman and Angevin Kings 1075-1225 (Oxford, 2000), The Hanged Man: A Story of Miracle, Memory and Colonialism in the Middle Ages (Princeton, 2004) and The Natural and the Supernatural in the Middle Ages (Cambridge, 2008). The Making of Europe won the Wolfson Literary Prize for History and has been translated into German, Estonian, Polish, Japanese, Spanish, and Russian.

Galina Tirnanić: Suffering Iconoclasm: icons, martyrs, and relics in Constantinople

 

Date: 
January 20, 2011 - 17:30 - 19:30
Building: 
Nador u. 9, Monument Building
Room: 
Popper
Event type: 
Event audience: 
CEU organizer(s): 
Tijana Krstić
CEU contact person: 
Cristian Daniel